Virusi se klasifikuju na DNK viruse čiji je nasljedni materijal dezoksiribonukleinska kiselina i RNK viruse čiji je nasljedni materijal ribonukleinska kiselina.
Postoji 11 familija RNK virusa, koji se po ulasku u ćeliju domaćina enzimom reverznom transkriptazom kopira u jedan lanac DNK i zatim kompletira u dvolančanu. Takva dvolančana DNK se ugradi u genom ćelije domaćina. Dalje sama ćelija domaćina proizvodi nove virusne partikule koristeći normalne sisteme transkripcije.
Virusi korona su grupa virusa koji uzrokuju respiratorne bolesti kod sisara i ptica. Kod ljudi, virusi izazivaju respiratorne infekcije, poput prehlade, koje su obično blage. Rjeđi oblici, kao što su teški akutni respiratorni sindrom (SARS), bliskoistočni akutni repiratorni sindrom (MERS) i koronavirusna bolest 2019 (COVID-19; koji je uzrokovao pandemiju virusa korona 2019/20) mogu imati smrtonosne posledice. Kod krava i svinja, virusi korona izazivaju dijareju, a kod kokošaka uzrokuju bolest gornjih disajnih puteva. Još ne postoje vakcine ili antivirusni lijekovi za sprečavanje ili liječenje virusa.
Virusi korona su virusi potporodice Orthocoronavirinae, porodice Coronaviridae i reda Nidovirales. Sastoje se od jednolančanih RNK genoma i nukleokapsida spiralne simetrije. Veličina genoma je između 26 i 32 kilobaze – najveća za neki RNK virus. Pojam „virus korona” potiče od latinske reči corona, sa značenjem „kruna” ili „oreol”, a odnosi se na karatkerističan izgled čestica virusa pod elektronskim mikroskopom: na površini imaju proteinske izrasline zbog kojih koje podsećaju na kraljevsku krunu ili solarnu koronu.

Elektronska mikrografija korona virusnih čestica

Korona virus 2019-nCoV

Prenošenje virusa među ljudima se primarno dešava u bliskom kontaktu, i to putem sitnih kapljica pljuvačke koja nastaje prilikom kijanja ili kašljanja.
Smatra se da virusi korona izazivaju značajan broj ukupnih prehlada kod odraslih i dece. Izazivaju simptome poput temperature i bolova u grlu zbog nateklih žlezda, najčešće tokom zime i ranog proleća. Virusi korona mogu da izazovu i upalu pluća, bilo direktno (virusnu upalu pluća) ili sekundarnim putem (bakterijsku upalu pluća).Medijski ispraćena pojava ljudskog virusa korona, SARS-CoV iz 2003, koja izaziva teški akutni respiratorni sindrom, ima jedinstvenu patogenezu, jer izaziva upalu i gornjih i donjih disajnih puteva. Ne postoje vakcine ili lijekovi za liječenje infekcije ljudskim virusima korona.
Virus SARS-CoV-2 otkriven je u decembru 2019. godine u kineskom gradu Vuhan i do tada je bio nepoznati tip korona virusa kod ljudi.
Čitavom svijetu su poznati drugi tipovi korona virusa kao što su MERS-CoV koji je izazivao infekciju disajnih puteva na Bliskom Istoku prije nekoliko godina i SARS-CoV koji je prvi put registrovan u Kini 2002-2003 godine.
Prema sada dostupnim informacijama, ovaj virus je manje smrtonosan od SARS-CoV i prema sadašnjim podacima smrtnost među obolkelima je 3,4%.
Bliski kontakt oboljelog sa ljudima u blizini (distanca manja od 2 metra, zagrljaj, poljubac) olakšava prenošenje virusa.
Moguće je da osoba može dobiti COVID-19 tako što će dodirnuti površinu ili predmet na kome je virus, a zatim dodirnuti sopstvena usta, nos ili eventualno oči, ali ovo se ne smatra glavnim načinom prenošenja.
Trenutno je poznato sedam vrsta ljudskih virusa korona:
1. ljudski virus korona 229E (HCoV-229E)
2. ljudski virus korona OC43 (HCoV-OC43)
3. teški akutni respiratorni sindrom (SARS-CoV)
4. ljudski virus korona NL63 (HCoV-NL63, New Haven coronavirus)
5. ljudski virus korona HKU1
6. bliskoistočni akutni respiratorni sindrom (MERS-CoV), prethodno poznat kao novi virus korona 2012 i HCoV-EMC
7. teški akutni respiratorni sindrom virus korona 2 (SARS-CoV-2), prethodno poznat kao 2019-nCoV ili novi virus korona 2019
Virusi korona HCoV-229E, -NL63, -OC43 i -HKU1 neprestano kruže među ljudskom populacijom, izazivajući infekcije disajnog trakta kod odraslih i djece širom sveta.

Prvi simptomi korona virusa
Do sada je pоznаtо, korona virus mоžе uzrоkоvаti blаgе simptоmе sličnе gripu pоput:
• pоvišеnе tjеlеsnе tеmpеrаturе
• kаšljа
• оtеžаnоg disаnjа
• bоlоvа u mišićimа
• umоrа
U tеžim slučајеvimа, јаvljа sе tеšка upаlа plućа, sindrоm аkutnоg оtеžаnоg disаnjа, sеpsа i sеptički šоk којi mоgu uzrокоvаti smrt pаciјеntа.
Оsоbе које bоluјu оd hrоničnih bоlеsti pоdlоžniје su tеžim оblicimа bоlеsti.
Korona virus obično počinje groznicom, praćenom suvim kašljem, a ukoliko nakon nedelju dana dovede do gubitka daha, onda je pacijentima potrebno bolničko liječenje.
Neki simptomi koji se još navode su glavobolja, kijanje, kašalj, kratak dah i poteškoće sa disanjem.
Što se tiče temperature, kod korona virusa najčešće dolazi do njenog postepenog rasta, i tu leži ključna razlika – kod gripa temperatura skače naglo.
Kod osoba sa slabijim imunitetom i kod starijih ljudi postoji mogućnost da korona virus zahvati donje respiratorne puteve, pa se može razviti upala pluća ili bronhitis.

Simptomi korona virusa kod blažih oblika
Koliko je poznato, korona virus može uzrokovati blage simptome slične gripu poput: povišene telesne temperature, kašlja, otežanog disanja, bolova u mišićima i umora.

Moguće komplikacije oboljelih od korona virusa
U težim slučajevima, naročito kod osoba sa slabijim imunitetom i kod starijih ljudi postoji mogućnost da se javi teška upala pluća, sindrom akutnog otežanog disanja, otkazivanja rada pluća ili bubrega koji mogu uzrokovati smrt pacijenta.
Istraživači trenutno misle da na svakih hiljadu obolelih od korona virusa, umre do 40 zaraženih. Još uvijek je nemoguće procijeniti tačan procenat smrtnosti od ovog virusa.
Posledice virusa zavise od čitavog niza faktora – godišta pacijenta, pola i opšteg zdravlja, kao i zdravstvenog sistema zemlje u kojoj se nalazi.
U prvoj velikoj analizi sprovedenoj na više od 44.000 slučajeva iz Kine, stopa smrtnosti bila je deset puta viša kod veoma starijih nego kod sredovječnih. Stope smrtnosti bile su najniže kod mlađih od 30 godina – bilo je osam smrti u 4.500 slučajeva.
Smrtni ishod zbog korona virusa bio je najmanje pet puta češći kod ljudi sa dijabetesom, visokim krvnim pritiskom ili problemima sa srcem i disanjem. Postojao je čak i neznatno viši broj smrtnih slučajeva među muškarcima u odnosu na žene.
Svi ovi faktori vrše interakciju jedni sa drugima, te i dalje nemamo kompletnu sliku rizika za svaki tip osoba na svakoj lokaciji.

Korona virus i grip – slični simptomi, ali postoje razlike
Simptomi korona virusa često su veoma slični onima od gripa, prije svega se tu misli na groznicu, kašalj, otežano disanje, temperaturu…
Grip, međutim, ima i svoje druge propratne simptome poput curenja ili začepljenog nosa, glavobolje, umora, bolova u mišićima, u grlu, dok ljudi koji imaju korona virus mogu da osećaju nedostatak daha. I naravno, podsjećamo, glavna razlika je što kod gripa temperatura skače naglo, a kod korone raste postepeno.
Ono što je veoma važno to je da se virusi ne liječe antibioticima. Oni se koriste isključivo u borbi protiv bakterija. Dešava se da se na virus nadoveže bakterijska infekcija usled oslabljenog imuniteta, kada ljekar prepisuje antibiotik. Ali to se radi samo ako ljekar tako savjetuje.
Period inkubacije – od zaraze do prvih simptoma
Period inkubacije označava vrijeme između dolaska u kontakt sa virusom i pojave prvih simptoma bolesti.
Svjetska zdravstvena organizacija saopštila je da je period inkubacije za COVID-19 između dva i 10 dana, a najčešće pet. Ipak, pojedini stručnjaci upozoravaju da je period inkubacije i do 14 dana.
Nije sigurno koliko dugo virus koji uzrokuje COVID-19 opstaje na površinama, ali izgleda da se ponaša kao i drugi korona virusi. Studije sugerišu da korona virusi, uključujući preliminarne informacije o virusu COVID-19, mogu ostati na površinama od nekoliko sati do nekoliko dana.
Ovo može da varira u različitim uslovima u zavisnosti od vrste površine, temperature ili vlažnosti okruženja. Ukoliko sumnjate da je neka površina zaražena, očistite je jednostavnim dezinficijensom kako biste ubili virus i zaštitili sebe i druge.

Koliko su ugrožena djeca?

Prema dosadašnjim iskustvima u svijetu, čini se da ovaj virus izaziva blažu bolest kod djece nego kod odraslih i starijih ljudi.
Većina ljudi koji su umrli od infekcije izazvane korona virusom su bili odrasli i stariji ljudi.
Dosadašnji podaci pokazuju da djeca imaju manji rizik za infekciju korona virusom.

Djeca inficirana Covid 19 virusom mogu biti bez simptoma ili mogu imati temperaturu, suvi kašalj, umor, zapušen nos i neka deca mogu imati proliv, mučninu i bol u stomaku. Većina djece ozdravi u roku od 10 dana i veoma rijetko imaju upalu pluća. Publikovan je jedan slučaj u stručnoj literaturi gde je dijete od godinu dana bilo u kritičnom stanju, ali je ozdravilo posle intenzivne terapije. Dosadašnji podaci pokazuju da djeca imaju manji rizik za infekciju korona virusom.

Koje su najčešće komplikacije bolesti?

Od COVID-2019 ( infekcije izazvane korona virusom SARS-CoV2) mogu oboljeti svi bez obzira na uzrast.
Teži oblik infekcije sa zapaljenjem pluća pluća i teškom akutnom bolesti pluća ( ARDS) do sada su većinom imale starije osobe (>65 godina), osobe sa hroničnim bolestima (srčani bolesnici, astmatičari, bubrežni bolesnici, dijabetičari) i oslabljenim imunitetom ( pacijenti na hemoterapiji ili imunosupresivnoj terapiji: npr. ljudi koji imaju reumatoidni artritis, sistemski lupus itd).
Kod pojave komplikacija uvijek se uključuje antibiotska terapija, pacijent se liječi u bolnici, dobija infuzione rastvore, dodaje se u slučaju potrebe kiseonična terapija.
Kod akutne bolesti pluća (ARDS) se primenjuju mere intenzivnog lečenja u jedinici intenzivne njege.
Vakcinacija protiv korona virusa

Za sada ne postoji vakcina protiv aktuelnog SARS-CoV-2 virusa.
Vakcina protiv sezonskog gripa ne štiti od infekcije izazvanim ovom vrstom korona virusa niti može da utiče da simptomatologija infekcije bude blaža.
Kako se zaštititi od korona virusa? Kakve su mjere prevencije?
Savjetuje se:
• Izbjegavanje kontakta sa osobama koje kašlju, kijaju, curi im nos i imaju povišenu temperaturu;
• Izbjegavanje masovnih okupljanja i boravka u prostoru gdje se nalazi veliki broj osoba;
• Pojačana i česta higijena ruku (pranje vodom i sapunom najmanje 20 sekundi, ili ako to nije moguće, korišćenje alkoholnih gelova za dezinfekciju ruku);

Da li postoje neke dugoročne posledice po zdravlje za djecu koja su zaražena?

Takve informacije ljekari još nemaju jer se prvi put susreću sa ovom infekcijom u decembru 2019 pa je preuranjeno donositi ovakve zaključke.
Imajući u vidu da se prema dosadašnjim iskustvima kod djece nisu viđale teže forme bolesti – ne očekuju se dugoročne posledice po dječije zdravlje.